Giám sát hang động trên vịnh Hạ Long

Hiện nay, trên vịnh Hạ Long có khoảng 65 hang động đã được phát hiện, trong đó có 22 hang ngầm karst cổ, 24 hang nền karst cổ và 19 hang hàm ếch, phân bố đều trong khu vực di sản thiên nhiên thế giới vịnh Hạ Long. Không chỉ là cảnh quan đặc biệt, hang động trên vịnh Hạ Long còn là nền tảng cho khoa học địa mạo và các giá trị khác. Giống như hệ thống hang động Karst nói chung, các hang động trên vịnh Hạ Long hầu hết đều nằm trong những khu vực nhạy cảm với môi trường tự nhiên nên các hệ sinh thái, quá trình thành tạo hang và các giá trị khoa học khác của hang động rất dễ bị ảnh hưởng. Vì vậy, hoạt động giám sát hang động đã và đang được Ban Quản lý vịnh Hạ Long triển khai thường xuyên, định kỳ, theo trình tự từng bước, đảm bảo theo dõi, bảo vệ tốt các giá trị của hang động:
(1)    Tiến hành phân loại hang động: các hang động được phân loại thành các nhóm hang theo quy mô, cấu trúc, giá trị khoa học; theo tình trạng khai thác du lịch (hang đang khai thác du lịch, hang dự kiến khai thác du lịch, hang đang đóng cửa bảo tồn); và theo mức độ tiếp cận (hang dễ tiếp cận, hang khó tiếp cận...).
(2)    Xây dựng cơ sở dữ liệu, đánh giá các giá trị hang động phục vụ công tác giám sát. Để tạo lập các cơ sở dữ liệu ban đầu phục vụ cho công tác quản lý và giám sát hang động, căn cứ vào quy mô, cấu trúc của từng hang động, Ban Quản lý vịnh Hạ Long lựa chọn những hang động có giá trị thẩm mỹ, giá trị khoa học cao để phối hợp với các chuyên gia thực hiện đo vẽ chi tiết và đánh giá các giá trị của hang. Đến nay, 19 hang động đã được đo vẽ chi tiết và đánh giá giá trị; 20 hang động được nghiên cứu ở nhiều đề tài khoa học cấp cơ sở và cấp Tỉnh. Đây là hệ thống cơ sở dữ liệu hang động quan trọng cho công tác giám sát, bảo tồn giá trị hang động vịnh Hạ Long.
(3)    Giám sát hang động: Giám sát hang động được triển khai cơ bản với hai hình thức, đó là giám sát định kỳ và giám sát thường xuyên. Hoạt động giám sát định kỳ được triển khai thực hiện theo Kế hoạch giám sát tài nguyên di sản hàng năm, sử dụng các phương pháp như khảo sát, phỏng vấn, quan trắc đo đạc, kiểm đếm, ghi hình và đánh giá theo bộ tiêu chí giám sát hang động của vịnh Hạ Long. Đối tượng giám sát của mỗi hang động bao gồm: cảnh quan, các thành tạo hang, hệ sinh thái trong hang, các di chỉ khảo cổ; các yếu tố vi khí hậu, môi trường trong, ngoài hang động; những tác động ảnh hường từ yếu tố nhân sinh và yếu tố nội, ngoại sinh. Tương tự, giám sát thường xuyên được thực hiện hàng ngày thông qua đội ngũ cán bộ của Ban Quản lý vịnh Hạ Long làm việc tại các điểm công tác trên vịnh Hạ Long, cộng đồng ngư dân, khách du lịch nhằm phát hiện và ngăn chặn kịp thời những tác động, ảnh hưởng đến các giá trị của hang động, các tài nguyên Di sản vịnh Hạ Long. Kết quả giám sát được cập nhật đầy đủ vào bộ cơ sở dữ liệu hang động sau mỗi kỳ giám sát.
Giám sát hang động là một công việc quan trọng trong công tác bảo tồn giá trị di sản. Thông qua các kết quả giám sát, những tác động đến giá trị hang động được phát hiện và kiểm soát kịp thời; đồng thời, cơ quan quản lý di sản có thể chủ động trong việc đề xuất, xây dựng các kế hoạch, chương trình hành động nhằm bảo tồn tốt hệ thống hang động, đảm bảo tính toàn vẹn của các giá trị ngoại hạng toàn cầu của khu di sản và phục vụ phát triển du lịch bền vững. Để công tác giám sát hang động vịnh Hạ Long được hiệu quả, bên cạnh sự nỗ lực của các chuyên gia, nhà khoa học, rất cần sự chung tay, tham gia tích cực của cả cộng đồng, người dân và du khách. 

Hình ảnh trong hoạt động giám sát hang động

Trần Văn Hoa