Phất dụ núi - Sức sống bền bỉ nơi kỳ quan thiên nhiên vịnh Hạ Long

Vịnh Hạ Long - Di sản Thiên nhiên Thế giới được UNESCO công nhận – không chỉ nổi tiếng với hàng nghìn đảo đá vôi kỳ vĩ, hang động huyền ảo, mà còn là nơi sinh tồn của nhiều loài thực vật tạo nên giá trị sinh học độc đáo cho vùng di sản. Trong số đó, cây Phất dụ núi là loài đặc biệt phổ biến, thể hiện cho sức sống mãnh liệt của thiên nhiên Hạ Long.

Mặc dù không nằm trong nhóm thực vật đặc hữu của vịnh Hạ Long nhưng Phất dụ là một loài thực vật có số lượng nhiều, phổ biến và khá đặc trưng ở vịnh Hạ Long. Không mọc riêng lẻ, đơn độc, loài cây này thường phát triển thành từng quần thể, phủ xanh các vách đá dựng đứng, bám chắc trên đỉnh núi cao hay ven mép nước. Màu xanh của Phất dụ núi xen lẫn giữa sắc xám của núi đá đã tạo nên những mảng màu hài hòa, góp phần làm mềm mại cảnh quan thiên nhiên hùng vĩ nơi đây.

Phất Dụ thuộc bộ Hành (Liliales), họ Huyết Giác (Dracaenaceae), thuộc nhóm cây thân gỗ nhỏ, dáng thanh mảnh nhưng dẻo dai, có thể cao từ vài mét đến trên mười mét tùy môi trường sống. Loài cây này có khả năng thích nghi đặc biệt với địa hình khắc nghiệt của vịnh: đất đai ít ỏi, gió bão thường xuyên, hơi muối mặn xâm thực quanh năm. Khi thân già hóa gỗ ở gốc, phân nhánh, cao 2 - 4m có phần giác màu nâu đỏ. Lá hình kiếm, mọc tập trung ở ngọn, vươn lên cao.Rễ cây phát triển mạnh mẽ, cuồn cuộn bám chặt vào khe đá, len sâu vào vách núi để tìm nguồn nước và dinh dưỡng. Có những cây già cỗi lâu năm, rễ luồn sâu vào khe núi. Vì vậy, ngày qua ngày, dù không có gì che chắn, bảo vệ nhưng Phất dụ vẫn vươn mình khoe dáng dưới ánh nắng chói chang và vững vàng trước gió to, bão lớn.

Vào đầu mùa hè, Phất dụ núi bước vào mùa nở hoa. Những chùm hoa màu vàng tươi, rực rỡ, nổi bật giữa nền xanh của lá và nền xám của núi đá, tô điểm thêm vẻ đẹp cho bức tranh thiên nhiên Hạ Long.

Người dân địa phương gọi loài cây này bằng nhiều cái tên dân dã khác nhau, nhưng tên phổ biến nhất vẫn là Phất dụ núi - một cái tên gợi liên tưởng đến dáng hình thẳng tắp, vươn cao, phất phới trong gió biển. Sự hiện diện của Phất dụ núi không chỉ góp phần cân bằng hệ sinh thái vịnh Hạ Long mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc chống xói mòn, bảo vệ địa hình núi đá vôi trước sự tác động của gió và nước biển.

Đối với người dân vùng vịnh, Phất dụ núi (tên dân gian là cây Giếng guộc) từ lâu đã là một loài cây quen thuộc mỗi dịp tết đến xuân về. Ngư dân thường chọn loài cây này dùng làm cây Nêu ngày tết trên những con thuyền, những nhà bè nổi của ngư dân làng chài đã từng tồn tại trên vịnh Hạ Long. Bên cạnh đó, đối với cư dân vạn chài sống hàng ngàn đời nay trên vịnh Hạ Long, Phất dụ còn là một cây thuốc quý. Phần giác màu nâu đỏ của cây có tác dụng thông huyết, tiêu viêm, chữa đau nhức xương, bầm tím.

Điểm đặc biệt của Phất dụ núi là sự hiện diện rộng khắp, từ các đảo lớn đến những hòn đá nhỏ, đâu đâu cũng thấy bóng dáng xanh biếc của loài cây này. Dù trong điều kiện khắc nghiệt, thiếu đất, thiếu nước, phải hứng chịu sóng gió quanh năm, Phất dụ núi vẫn hiên ngang vươn cao. Cây không chỉ làm đẹp cho cảnh quan mà còn minh chứng cho khả năng thích nghi kỳ diệu của sự sống trước thiên nhiên khắc nghiệt. Cây Phất dụ núi trên Vịnh Hạ Long không chỉ đơn thuần là một loài thực vật, mà còn là minh chứng cho mối giao hòa tuyệt đẹp giữa thiên nhiên và con người nơi kỳ quan thế giới.

(Nguyễn Thị Hà Linh)