Các hệ sinh thái đặc trưng trên vịnh Hạ Long

Vịnh Hạ Long, Di sản thiên nhiên thế giới không chỉ mê hoặc du khách bởi vẻ đẹp ngoạn mục của núi non, biển trời, mà còn bởi hệ sinh thái đa dạng, phong phú. Ẩn sau vẻ đẹp hùng vĩ của hàng nghìn đảo đá là các hệ sinh thái độc đáo như: hệ sinh thái (HST) rừng thường xanh trên núi đá vôi, HST rừng ngập mặn, HST rạn san hô, HST tùng – áng và HST hang động… góp phần làm nên vẻ đẹp toàn vẹn của di sản thế giới.

Hệ sinh thái thảm thực vật trên đảo:

Thảm thực vật trên đảo của vịnh Hạ Long là nơi sinh sống của 507 loài thực vật. Đặc biệt, trong đó có 21 loài thực vật quý hiếm có nguy cơ tuyệt chủng và 17 loài thực vật đặc hữu chỉ phân bố trong khu vực vịnh Hạ Long.

Trên lớp đất mỏng bám vào vách đá, cây cối vẫn vươn mình kiên cường, tạo nên thảm thực vật phong phú với các loài gỗ quý, cây bụi, dây leo… trở thành “ngôi nhà’ cho nhiều loài chim, bò sát và côn trùng sinh sống. Chính sự thích nghi kỳ diệu ấy đã tạo nên một quần thể xanh bền vững, góp phần điều hòa khí hậu, chống xói mòn và bảo tồn đa dạng sinh học cho toàn vùng di sản. Các thung lũng còn có hệ thống rừng phát triển khá tốt ở các đảo: Bồ Hòn, Lờm Bò, Tùng Lâm, Chân Voi, Cát Lán…

Với màu xanh ngát tự nhiên được điểm xuyết bởi sắc mầu rực rỡ những loài hoa đua nhau khoe sắc bốn mùa, thảm thực vật tự nhiên đã góp phần tô điểm, thổi hồn và tạo nên sức sống cho các đảo đá vôi khô cằn của vịnh Hạ Long, làm nổi bật vẻ đẹp sừng sững, huyền ảo của kỳ quan thế giới.

Hệ sinh thái rừng ngập mặn:

Khu vực vịnh Hạ Long và vùng phụ cận có 30 loài thực vật ngập mặn, chiếm khoảng 32% thành phần loài của thực vật ngập mặn Việt Nam. Rừng ngập mặn tại vịnh Hạ Long là nơi nuôi dưỡng ấu trùng và là nơi sinh sống của 500 loài sinh vật khác nhau tạo nên mạng lưới sống cân bằng, bền vững. Trong vùng lõi của di sản, rừng ngập mặn phân bố với diện tích hẹp tại một số chân đảo như: Đầu Gỗ, vụng Ba Cửa, khu vực Cống Đầm….

Không chỉ có giá trị sinh học, rừng ngập mặn Hạ Long còn mang giá trị cảnh quan và môi trường to lớn, góp phần duy trì vẻ đẹp tự nhiên,  bảo vệ các hệ sinh thái biển – rừng – núi đá vôi, giảm tác động của sóng, bão, giảm ô nhiễm môi trường nước biển…. 

Hệ sinh thái rạn san hô:

Là hệ sinh thái đặc trưng cho vùng biển nhiệt đới. Theo kết quả nghiên cứu, trên vịnh Hạ Long có 110 loài san hô cứng, 37 loài san hô mềm. Khu vực tập trung nhiều san hô nhất trên vịnh Hạ Long là khu vực Cống Đỏ, Trà Sản, Hang Trai, Đầu Bê…

     Nhờ có môi trường tương đối ổn định, có nhiều ngóc ngách để trú ngụ và lẩn tránh kẻ thù, rạn san hô vịnh Hạ Long là nơi sinh sống của hàng trăm loài san hô, cá, thân mềm và sinh vật biển, tạo nên bức tranh rực rỡ sắc màu trong lòng vịnh Hạ Long. Đây là một trong những hệ sinh thái đa dạng và quý giá bậc nhất, tạo nên “khu vườn” kỳ diệu giữa lòng biển. 

Hệ sinh thái tùng – áng: 

Hệ sinh thái tùng – áng là một hệ sinh thái đặc trưng, độc đáo của vùng biển có các đảo đá vôi như vịnh Hạ Long, Bái Tử Long, Cát Bà. Về nguồn gốc, tùng là các thung lũng karst ngập nước, có lối thông ra biển; áng là các phễu karst có hình dạng  hồ nước.

Hệ sinh thái tùng – áng nằm biệt lập với môi trường bên ngoài, xung quanh được bao bọc bởi các đảo đá vôi nên tĩnh lặng, không khí trong lành, thoáng mát. Trên đó là các thảm thực vật xanh ngát bao phủ, dưới nước là thế giới sống động của các loài sinh vật biển tạo nên một kiểu sinh cảnh đẹp, yên bình, khác biệt nên rất hấp dẫn và mở ra nhiều bất ngờ thú vị, cho đến nay đã phát hiện được trên 72 loài động, thực vật sống trong các áng tại vịnh Hạ Long.

Không chỉ là kỳ quan địa chất, tùng – áng còn là viên ngọc sinh thái của Hạ Long, nơi mang lại những bất ngờ thú vị cho du khách.

Hệ sinh thái hang động:

Đây là hệ sinh thái đặc thù của vùng biển đá vôi vịnh Hạ Long. Đến nay, các nhà khoa học đã nghiên cứu và xác định được khoảng trên 20 loài động vật thường xuất hiện trong các hang động, trong đó có 2 loài cá và 6 loài giáp xác sống trong các vũng nước trong hang động được ghi nhận là loài đặc hữu của vịnh Hạ Long. Trong số các loài động vật sống trong hang động thì loài dơi là loài phổ biến nhất. Chúng tập trung nhiều ở hang Đầu Gỗ, Thiên Long, Lâu Đài…

Các hệ sinh thái trên vịnh Hạ Long là minh chứng sinh động cho sức sống mãnh liệt của thiên nhiên, góp phần làm nên vẻ đẹp trọn vẹn và giá trị toàn cầu của di sản. Từ HST thảm thực vật trên đảo, rừng ngập mặn, rạn san hô đến HST tùng – áng và hang động, mỗi hệ sinh thái là một mảnh ghép hoàn hảo trong bức tranh sinh thái đa dạng, giàu bản sắc của vịnh Hạ Long. 

Tuy nhiên, trước những tác động tiêu cực của thời gian và con người, các hệ sinh thái đang dần bị tổn thương. Vì vậy, mỗi chúng ta hãy cùng hành động thiết thực: hạn chế rác thải nhựa, không xâm hại sinh cảnh tự nhiên, lan tỏa ý thức bảo vệ môi trường…        Bảo vệ các hệ sinh thái vịnh Hạ Long chính là bảo vệ sự sống, bảo vệ tương lai – để kỳ quan mãi xanh, mãi đẹp, mãi là niềm tự hào của Việt Nam và của cả nhân loại.

Mai Hương