Đền Bà Men
Giữa muôn trùng sóng nước kỳ vĩ của vịnh Hạ Long - Di sản thiên nhiên thế giới được UNESCO vinh danh, không chỉ có những dãy núi đá vôi hùng vĩ, những hang động huyền bí hay làn nước xanh biếc mê hoặc lòng người, mà còn ẩn chứa những giá trị văn hóa tâm linh độc đáo, gắn liền với đời sống của ngư dân vùng biển.
Một trong những điểm dừng chân thiêng liêng và là nơi sinh hoạt tín ngưỡng văn hoá, tâm linh của ngư dân vùng Hạ Long - Cát Bà, chính là Đền Bà Men - ngôi đền nhỏ nép mình trên đảo Đầu Bê, nơi giáp ranh với quần đảo Cát Bà (Hải Phòng), cách cảng tàu du lịch Tuần Châu khoảng 23 km về phía Đông Nam. Không chỉ là một địa điểm tâm linh, Đền Bà Men còn là biểu tượng của niềm tin, sự che chở và ước vọng bình an giữa biển khơi.
Tương truyền, từ rất lâu có một nhóm 9 người phụ nữ di chuyển trên một chiếc bè đi từ khu vực ngoài biển vào đến khu vực vịnh Hạ Long thì gặp một cơn giông bất ngờ làm chiếc bè bị đắm. Những người phụ nữ này thác vào giờ thiêng và sóng cuốn trôi dạt mỗi người một nơi. Những địa điểm có xác trôi dạt vào đều được dân chài trong vùng mai táng và lập miếu nhỏ thờ phụng. Tại vụng nước phía Tây Bắc đảo Đầu Bê, là nơi người phụ nữ lớn tuổi nhất trôi dạt vào, được ngư dân mai táng, lập miếu thờ và suy tôn là nữ thần bảo hộ cho ngư dân đi biển và đặt tên là Bà Men với ý nghĩa đền thờ người phụ nữ lớn tuổi tên là Men.
Trải qua hơn hai thế kỷ, Đền Bà Men không chỉ là chốn linh thiêng để cầu may, mà còn là điểm nhấn văn hóa độc đáo trên hành trình khám phá vẻ đẹp trọn vẹn của vịnh Hạ Long. Đền có tuổi đời hơn 200 năm, ban đầu chỉ là một miếu lợp cỏ tranh đặt sát chân núi. Đền trải qua các lần trùng tu: năm 1983, 1987, 2005, 2006, và một lần trùng tu lớn lớn vào năm 2018.
Năm 2015, đền được đưa vào danh mục di tích lịch sử - văn hóa và danh lam thắng cảnh tỉnh Quảng Ninh.
Lễ hội chính của đền diễn ra vào ngày 19 và 20 tháng Giêng âm lịch mỗi năm, ngư dân đi lễ đền với mong muốn cầu may mắn, bình an cho năm mới và “trả ơn” vị thần Đền đã che chở, bảo hộ cho ngư dân đi biển trong năm cũ. Phần lễ gồm dâng hương, tế lễ trong đền; phần hội có các trò chơi dân gian như: kéo co, đá bóng, đua thuyền rồng ở vùng nước ngay trước cửa đền. Lễ vật dâng lên thường là sản vật biển như cá, tôm, mực, hải sản - là cách biểu hiện nghề biển đặc trưng của người dân vùng vịnh. Trong năm, vào các dịp rằm, mùng một, đầu năm, cuối năm, người dân quanh vùng cũng thắp hương dâng lễ tại đền để cầu bình an, mưa thuận gió hòa.
Giữa không gian yên bình, tĩnh lặng, bốn mùa chỉ có tiếng sóng biển rì rào và tiếng cây rừng xào xạc, khi đến đây, ngư dân trong vùng và du khách đều cảm nhận được sự linh thiêng của ngôi đền. Nếu có dịp, bạn hãy ghé thăm nơi đây và cảm nhận nét chấm phá tâm linh đặc sắc này của vịnh Di sản nhé!
Phạm Thùy Trang